Tczew to największe miasto regionu etnograficznego zwanego Kociewiem, którego mieszkańcy stanowią ważną grupę społeczną Polski Północnej. Oprócz Tczewa, warte do zobaczenia w regionie są takie miasta jak: Gniew, Pelplin, Starogard Gdański, Nowe czy Skarszewy.
Trochę historii
Pierwsze wzmianki o mieście pochodzą z 1198 r., kiedy to książę Grzymisław nadał dobra ziemskie na terenie Pomorza zakonowi Joannitów. Tczew prawa miejskie otrzymał w 1260 r. Dwa lata wcześniej zaczęła funkcjonować Rada Miejska, co jest jedynym takim przypadkiem w Polsce. Od 1308 r. Tczew podlegał państwu zakonnemu, z roczną przerwą kiedy to po bitwie pod Grunwaldem znalazł się w rekach polskich, aż do pokoju toruńskiego w 1466 r. W wyniku pożaru w 1577 r. miasto doszczętnie spłonęło. Odbudowane miasto, w czasie potopu zniszczyły wojska szwedzkie. Po pierwszy rozbiorze Polski Tczew znalazł się w zaborze pruskim, w którym pozostał do 1807 r., kiedy to zdobyły go oddziały gen. Jana Henryka Dąbrowskiego. Po kongresie wiedeńskim miasto ponownie trafiło pod panowanie pruskie. W XIX w. nastąpił rozwój gospodarczy Tczewa, głównie dzięki budowie węzła kolejowego łączącego Berlin z Królewcem. 30 stycznia 1920 r. Tczew ponownie znalazł się w granicach Polski. 1 września 1939 roku o godz. 4.34 niemieckie bombowce zaatakowały tczewski dworzec kolejowy, zachodni przyczółek mostu na Wiśle oraz koszary wojskowe, co tak naprawdę można uznać za początek II wojny światowej. Zawierucha wojenna spowodowała ogromne zniszczenia Tczewa. Wyzwolenie miasta nastąpiło 12 marca 1945 r.
Gdzie zaparkować w Tczewie
W centrum miasta wyznaczono Strefę Płatnego Parkowania. Opłaty za parkowanie obowiązują od poniedziałku do piątku w godzinach 8:00 do 17:00 (nie dotyczy to ul. Pomorskiej, na której opłaty pobiera się całodobowo). Warto skorzystać z bezpłatnych parkingów np. na Bulwarze.
Punkt Informacji Turystycznej w Tczewie
Ul. 30 Stycznia 4
Atrakcje Tczewa
Większą część atrakcji miasta zwiedzimy spacerując. Jedynie, żeby zobaczyć murale przy ulicy Alei Zwycięstwa i Armii Krajowej, a także wiatrak, warto podjechać samochodem lub innym środkiem transportu. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że komunikacja miejska w Tczewie jest bezpłatna.
Tczewskie Murale
W mieście możemy podziwiać niezwykle ciekawe murale. Cztery z nich znajdują się na sąsiadujących ze sobą blokach przy ulicy Alei Zwycięstwa 1, 2, 3 i 4. Pierwszy z nich upamiętnia pochodzącego z Tczewa znanego fotografika – Alfreda Eisenstaedta. Mural przedstawia jego najsłynniejsze zdjęcie, całujących się marynarza i pielęgniarkę na Times Square w Nowym Jorku, w momencie pojawienia się informacji o poddaniu się Japonii i zakończeniu II wojny światowej.
Drugi nawiązuje do legendy o powstaniu Tczewa.
Na trzecim możemy podziwiać charakterystyczne dla Tczewa obiekty: kościoły na Starówce, kamienice, wieżę ciśnień, wiatrak i most nad Wisłą.
Czwarty mural przedstawia tczewskie mosty.
Warto również zwrócić uwagę jeszcze na dwa dzieła. W 2018 r. miasto ogłosiło konkurs na mural tczewski. W internetowym plebiscycie wygrał trójwymiarowy mural, który możemy zobaczyć przy ulicy Armii Krajowej 61. Drugie miejsce zajął projekt, który od 2022 r. możemy podziwiać na dwóch ścianach budynku przy ulicy Podmurnej 12.
Wiatrak typu holenderskiego w Tczewie
Wiatrak wzniesiono w XIX w. na rzucie ośmioboku. To, co go wyróżnia, to bardzo rzadko spotykane pięcioramienne skrzydło. W 1960 r. wpisano go do rejestru zabytków. Od 1983 r. znajdował się w rękach prywatnych, a w styczniu 2023 został wykupiony przez Urząd Miejski w Tczewie i obecnie trwa dyskusja nad jego wykorzystaniem w przyszłości.
I Liceum Ogólnokształcące im. Marii Skłodowskiej-Curie w Tczewie
W 1920 roku powołano do życia Szkołę Morską w Tczewie, która była pierwszą państwową szkołą morską w Polsce. Funkcjonowała do 1930 r., kiedy to przeniesiono ją do Gdyni i zmieniono nazwę na Państwową Szkołę Morską.
Obecnie w budynku mieści się I Liceum Ogólnokształcące im. Marii Skłodowskiej-Curie, którego absolwentem był m.in. nieodżałowany lider Republiki Grzegorz Ciechowski.
Wieża ciśnień w Tczewie
Obok liceum możemy obejrzeć wieżę ciśnień. Wybudowano ją w 1905 r., a zaprojektowano w pracowni Davida Grove. W środku znajduje się zbiornik o pojemności 400 m3. Jej wysokość wynosi 40,62 m. Wieża pełniła swoją funkcję do 1983 r. W kolejnych latach mieścił się w niej pub i restauracja. Od 2008 r. swoją siedzibę ma w niej Kurkowe Bractwo Strzeleckie.
Muzeum Wisły w Tczewie
Muzeum Wisły, oddział Narodowego Muzeum Morskiego, działa od 1984 r. w dawnej tczewskiej fabryce z XIX w. Jest to jedyne w Polsce i trzecie w kolejności powstania na świecie muzeum poświęcone rzece.
W placówce możemy podziwiać tematyczną wystawę stałą Wisła w dziejach Polski, na której zaprezentowano historię rzeki na przełomie wieków oraz ekspozycje czasowe.
Na kolejnych wystawach możemy oglądać przedmioty codziennego użytku wydobyte w trakcie badań archeologicznych, łodzie używane na Wiśle, modele statków, narzędzia rybackie i szkutnicze.
Na zwiedzających czekają interaktywne prezentacje, filmy, a nawet obrazy związane z Wisłą.
Informacje praktyczne
- Adres: 30 Stycznia 4
- Godziny otwarcia: Wtorek-Czwartek 11:00-15:00 Piątek-Niedziela 10:00-16:00
- Bilety: 12/10 zł ulgowy. W sobotę wstęp bezpłatny na wystawę stałą. Tego dnia cena biletów na wystawę czasową wynosi 5/4 zł ulgowy
- Wszystkie informacje na temat wizyty w muzeum znajdziecie TUTAJ.
Fabryka Sztuk
Fabryka Sztuk funkcjonuje w budynkach, przy ul. 30 Stycznia 4 oraz ul. Podmurnej 12 i 15. Jest to jednostka kulturalna, która zajmuje się organizacją wystaw, zarówno tych związanych z historią miasta, jak i artystycznych. W pierwszym budynku przy ulicy 30 Stycznia obecnie możemy zobaczyć wystawy czasowe.
Na parterze zebrano zbiory z zakresu kociewskiej sztuki ludowej, takie jak rzeźbę, malarstwo, strój i haft.
Na drugim piętrze możemy z kolei podziwiać galerię kopii dzieł wielkich mistrzów malarstwa autorstwa Henryka Kudzio. Już teraz jednostka przygotowuje ciekawą wystawę dotyczącą okresu PRL w Tczewie, która zostanie otwarta w 2025 r.
Istnieje możliwość wzięcia udziału w muzealnej grze, w której możemy wygrać ciekawe nagrody.
Na dziedzińcu Fabryki Sztuk znajduje się mały skansen kociewski. Macie możliwość zobaczenia lokomotywy SM03, która przypomina o kolejarskich tradycjach Tczewa. Naprzeciwko umieszczono niewielkie lapidarium składające się z nagrobków przeniesionych z nieistniejącego cmentarza żydowskiego, nagrobka menonickiego z gmerkiem oraz płyty nagrobnej z mogił żołnierzy 2. Batalionu Strzelców poległych w obronie Tczewa 1 września 1939 roku.
W drugim budynku przy ulicy Podmurnej możemy obejrzeć wystawę prezentującą sztukę współczesną,
oraz ekspozycję poświęconą urodzonemu w Tczewie Kazimierzowi Zimnemu, brązowemu medaliście igrzysk olimpijskich w Rzymie w 1960 r. w biegu na 5 tysięcy metrów. Jeżeli chcielibyście zobaczyć, jak na żywo wygląda olimpijski medal, to w Tczewie macie taką możliwość!
Informacje praktyczne
- Adres: 30 Stycznia 4 i Podmurna 15, 12
- Godziny otwarcia: 30 Stycznia: Poniedziałek-Piątek 8:00-18:00 Sobota, Niedziela, święta: 10:00-16:00 (maj–sierpień 10:00–18:00) Podmurna: Piątek-Środa 10:00-16:00, Czwartek 10:00-18:00
- Bilety: Wstęp bezpłatny
- Wszystkie informacje na temat wizyty w Fabryce Sztuki znajdziecie TUTAJ.
Centrum Konserwacji Wraków Statków w Tczewie
Wybudowane w 2016 r. Centrum jest oddziałem Muzeum Morskiego w Gdańsku.
Podzielono je na dwie części. W magazynie studyjnym zaprezentowano zabytkowe łodzie i ich ocalałe fragmenty z terenów Polski i całego świata. Wśród zbiorów możemy podziwiać m.in. jacht Opty, na którym kule ziemską opłynął Leonid Teliga.
W dziale konserwacji możemy natomiast obserwować kolejne etapy procesu renowacji wraków statków.
Rewelacyjną atrakcją dla dzieci, ale także i dla dorosłych jest możliwość posterowania podwodnym robotem.
Informacje praktyczne
- Adres: Paderewskiego 24
- Godziny otwarcia: Wtorek-Czwartek 11:00-15:00 Piątek-Niedziela 10:00-16:00
- Bilety: 17/12 zł ulgowy. W sobotę wstęp bezpłatny.
- Wszystkie informacje na temat wizyty w Centrum znajdziecie TUTAJ.
Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Tczewie
Trzynawowa świątynia pochodzi z XIII w., co sprawia, że jest to najstarszy zabytek w mieście. Wzniesiono ją w stylu gotyckim.
Ołtarz główny wykonano w 1690 r. W jego centrum znajdują się dwa obrazy: Chrystus Ukrzyżowany i Opłakiwanie.
Złocona i srebrzona ambona pochodzi z drugiego ćwierćwiecza XVIII w. Warto zwrócić uwagę, na zwieńczenie jej baldachimu, które zdobi pięć skrzydlatych aniołków personifikujących rasy ludzkie: Europejczyka, Indianina, Araba, Chińczyka i Murzyna. Mają one przypominać o powszechności Kościoła Chrystusowego.
Organy wybudowano w 1986 r. Zastąpiły uszkodzone w wyniku pożaru w 1982 r. organy z 1870 r. wykonane przez Augusta Terletzkiego z Elbląga.
W Kaplicy Świętych Niewiast znajduje się najcenniejszy zabytek tego kościoła, tczewska Pieta z pierwszej połowy XV w. Tuż za nią możemy obejrzeć gotyckie malowidło z końca XIV w. przedstawiające święte niewiasty: Katarzynę, Helenę, Irenę, Jadwigę Śląską, Genowefę i Dorotę. Odkryto je w trakcie remontu w 1993 r.
Obok Fary możemy obejrzeć z zewnątrz Kościół św. Stanisława Kostki. To świątynia wybudowana w XIV w. w stylu gotyckim. Obecnie nie jest udostępniony do zwiedzania.
Mosty Tczewskie
W latach 1851-1857 wybudowano most drogowy o długości 837 m według projektu Carla Lentze. Był wówczas najdłuższym mostem w Europie. Początkowo miał dziesięć wież i dwie bramy wjazdowe z pięknymi portalami, ale do dnia dzisiejszego pozostały jedynie cztery wieże. W latach 1888-1891, 40 metrów na północ wzniesiono, według projektu Georga Ch. Mehrtensa, most kolejowy. W związku z przesunięciem na wschód wałów przeciwpowodziowych, oba mosty przedłużono w latach 1910-1912. Mosty uległy poważnym zniszczeniom w trakcie działań wojennych zarówno w 1939 jak i 1945 r. Po wojnie most drogowy wyremontowano i oddano do użytku, ale ze względu na zły stan techniczny w 2011 r. został zamknięty.
Oglądając mosty z punktu widokowego na Bulwarach Nadwiślańskich, możemy zobaczyć tabliczki wskazujące powodziowe stany Wisły w Tczewie na przestrzeni lat.
Mury obronne Tczewa
W XIV w. zaczęto budować w Tczewie mury obronne, których długość wynosiła około 1270 m. W XVI w. miasto posiadało również 5 bram i 12 wież i obronnych baszt. Do dnia dzisiejszego zachowały się tylko niewielkie fragmenty murów. Najbardziej wartymi odwiedzin są te przy ulicach Starej i Krótkiej.
Rynek w Tczewie
Rynek w Tczewie, czyli plac Hallera, otaczają kolorowe kamienice z XIX w. Nie znajdziecie na nim restauracyjnych ogródków, tak jak to przeważnie bywa w innych miastach. Mimo to warto odwiedzić to miejsce i posiedzieć na znajdujących się na nim ławkach tak jak i przespacerować się sąsiadującymi z nim uliczkami.
Ulica Jarosława Dąbrowskiego
To najbardziej reprezentacyjna ulica w mieście, nazywana tczewskim deptakiem. Spacerując nią, koniecznie zwróćcie uwagę na znajdujący się przy sąsiedniej ulicy 30 Stycznia neogotycki budynek Urzędu Miejskiego w Tczewie z początku XX w., a także na wybudowany według projektu Karola Hempla w 1905 r. budynek Poczty Polskiej.
Warto również chwilę odpocząć na ławeczce Romana Landowskiego, poety, prozaika, Honorowego Obywatela Miasta, w uznaniu jego zaangażowania na rzecz Tczewa i Kociewia.
Gdzie zjeść w Tczewie?
Jeżeli szukacie miejsca, w którym smacznie zjecie obiad za nieduże pieniądze, to śmiało polecam Wam Bar Mleczny Kociewiak przy ulicy Adama Mickiewicza.
Gdzie na kawę w Tczewie?
Żaden wielbiciel dobrej kawy, również tej o nietypowych smakach, a także żaden łasuch nie powinien ominąć Kawiarni Słodkie Czary Mary przy ulicy Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Ja ze swojej strony polecam Wam tam do skosztowania pyszną szarlotkę. Mniam 🙂
Co warto zobaczyć w pobliżu
Trzynaście kilometrów na północ warto zobaczyć Ruiny Kościoła Ewangelickiego Steblewie, dwadzieścia dwa kilometry na wschód warto odwiedzić zamek w Malborku, a dwadzieścia cztery kilometry na południe znajduje się Bazylika Katedralna w Pelplinie.
Byliście w Tczewie? Co jeszcze Waszym zdaniem warto zobaczyć w tym mieście? Zapraszam do komentowania.
Wpis powstał w ramach współpracy z Lokalną Organizacją Turystyczną KOCIEWIE.
