
Cmentarz na Pęksowym Brzyzku to najstarsza nekropolia w Zakopanem, a zarazem moje ulubione miejsce w tym mieście.
Gdzie zaparkować
W centrum Zakopanego obowiązuje Strefa Płatnego Parkowania, która obowiązuje od poniedziałku do piątku w godzinach 8:00-21:00. Jeżeli oprócz cmentarza planujecie np. spacer po Krupówkach, warto parkować poza Strefą.
Trochę historii
Cmentarz, nazywany Starym, powstał około 1850 r. na gruntach ofiarowanych przez Jana Pęksa i stąd właśnie wywodzi się nazwa nekropolii. Jego założycielem był ksiądz Józef Stolarczyk. Początkowo chowano na nim mieszkańców Zakopanego, ofiary górskich wypraw i zmarłych na gruźlicę. Pierwszą znaną osobą pochowaną na cmentarzu był doktor Tytus Chałubiński, którego pogrzeb odbył się w 1889 r. W 1931 r. nekropolię uznano za zabytek narodowy. Początkowo jej powierzchnia była większa o jedną trzecią, ale w czasie okupacji Niemcy wybudowali na jej terenie drogę prowadzącą do dolnej stacji kolejki na Gubałówkę. Zniszczony w czasie II wojny światowej cmentarz, odnowiono w latach pięćdziesiątych XX w.
Cmentarz na Pęksowym Brzyzku w Zakopanem
Na nekropolię prowadzi brama zbudowana według projektu Stanisława Witkiewicza. Przez środek cmentarza przebiega aleja, po której bokach znajduje się około 500 grobów, z czego połowa należy do osób zasłużonych.

Niektóre nagrobki to prawdziwe dzieła sztuki, a dużą część z nich wykonali zakopiańscy artyści tacy jak Władysław Hasior czy Antoni Kenar. Moim ulubionym nagrobkiem jest ten z grobu przewodnika, ratownika tatrzańskiego i muzyka Tadeusza Gąsienicy-Giewonta, który przedstawia wspinających się ratowników na szczyt góry.



Na cmentarzu możemy zobaczyć groby m.in. księdza Józefa Stolarczyka, doktora Tytusa Chałubińskiego, poety Kazimierza Przerwy-Tetmajera, pisarzy Władysława Orkana i Kornela Makuszyńskiego, wybitnych sportowców Stanisława Marusarza, Bronisława Czecha i Heleny Marusarzówny, twórcy Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratowniczego Mariusza Zaruskiego, oraz przewodnika tatrzańskiego Jana Krzeptowskiego Sabały.




Wśród symbolicznych nagrobków na nekropoli znajdziemy nagrobek himalaisty Macieja Berbeki.

Możemy również podziwiać tablice pamiątkowe poświęcone polskim kompozytorom związanym z Zakopanem Karolowi Szymanowskiemu i Mieczysławowi Karłowiczowi.


Informacje praktyczne
Adres: Kościeliska, Zakopane
Godziny otwarcia: Poniedziałek-Niedziela 8:00-17:00
Bilety: 3/1,5 zł ulgowy.


Kaplica św. Andrzeja Świerada i Benedykta w Zakopanem
Obok cmentarza znajduje się murowana kaplica św. Andrzeja Świerada i Benedykta. Wzniesiono ją około 1800 r., co powoduje, że jest to najstarsza budowla sakralna w Zakopanem. Wybudował ją Paweł Gąsienica, dlatego nazywana jest również Kaplicą Gąsieniców. Po II wojnie światowej jej wnętrze odremontowano według projektu Antoniego Kenara.

Legenda głosi, że środki na budowę kaplicy pozyskano z łupów zbójników, którzy w ten sposób chcieli odpokutować swoje winy.

Kościół Matki Bożej Częstochowskiej w Zakopanem
Na lewo od kaplicy stoi drewniany kościół Matki Bożej Częstochowskiej ufundowany przez Klementynę i Edwarda Homolacs, nazywany również Starym Kościołem. Początkowo był on pod wezwaniem świętego Klemensa od imienia swojej fundatorki. Obecnie pierwszą patronką jest Matka Boska Częstochowska.

Świątynię wzniesiono w 1847 r. pod kierownictwem Sebastiana Gąsienicy-Sobczaka. Pierwszą mszę świętą odprawił w nim ksiądz proboszcz Józef Stolarczyk 6 stycznia 1848 r. W latach 1850-1851 kościół rozbudowano, nadając mu ostateczny kształt. Również wtedy wybudowano istniejącą do dnia dzisiejszego dzwonnicę.

Ołtarz główny oraz dwa ołtarze boczne wykonał w połowie XIX w. rzeźbiarz podhalański Wojciech Kułach-Wawrzyńcok z Gliczarowa. Na ołtarzu głównym umieszczono kopię obrazu Matki Bożej Częstochowskiej. W ołtarzach bocznych możemy podziwiać obrazy św. Stanisława Biskupa oraz św. Jacka.

Nieduża ambona pochodzi z XIX w.

Co warto zobaczyć w pobliżu
Zakopane jest świetną bazą wypadową do zwiedzania Dolin Kościeliskiej, Chochołowskiej, Strążyskiej, Ku Dziurze czy Morskiego Oka.
Byliście nacmentarzu na Pęksowym Brzyzku w Zakopanem? Zapraszam do komentowania.
Podoba Ci się ten blog? Znalazłeś tu potrzebne informacje? Możesz postawić nam wirtualną kawę! Przeznaczymy ją na kolejne podróże i dalszy rozwój bloga. Dziękujemy 🙂